مرکز برنامه‌ریزیِ قصه‌بنیاد
Center for Story-Based Strategy
مرکز برنامه‌ریزی قصه‌بنیاد بیش از آن‌که یک مرکز قصه‌گویی باشد، کانونی برای قصه‌سازی است. وقتی با این مؤسسه آشنا شوید، متوجه خواهید شد که کاربرد و قدرت قصه خیلی فراتر از آن چیزی است که تصور می‌کرده‌اید. قصه‌ها توان تغییر جهان را دارند و با شیوه‌های گوناگونی می‌توان از این قدرت استفاده کرد. هرکسی با هر روی‌کردی، به نوعی از قصه‌ها بهره می‌برد. ببینیم در مرکز برنامه‌ریزی قصه‌بنیاد، با قصه‌ها چه می‌کنند.
قبل از هر چیز، بهتر است از آن پیش‌فرض‌ها و اندیشه‌ی بنیادینی شروع کنیم که اساس این مرکز را تشکیل داده‌اند. وقتی به سایت این مرکز سر می‌زنیم، دو کلیدواژه‌ی اساسی در تمام بخش‌های آن می‌بینیم: برنامه‌ریزی قصه‌بنیاد (Story-Based Strategy) و تخیل ریشه‌نگر (Radical Imagination). این دو اصطلاح را برایتان توضیح می‌دهم تا در مرحله‌ی بعد، با فعالیت‌های این مرکز آشنا شویم، فعالیت‌هایی که مبتنی بر همین اصطلاحات است.
بازی تخیل ریشه‌نگر یک جور فعالیت است برای بازیابی یک نوع توانایی که در کودکی به طور طبیعی داریم و در بزرگ‌سالی آن را اندک‌اندک از دست می‌دهیم: قابلیت رها کردن تخیلمان از قید شرایط موجود و بردن آن به فضاهای مورد علاقه‌مان.
برنامه‌ریزی قصه‌بنیاد
هرکاری که می‌کنیم و هر حرفی که درباره‌ی آن کار می‌زنیم، درباره‌ی آن قصه‌ای پدید می‌آید. اگر یک پروژه طراحی می‌کنیم، اگر رویدادی برگزار می‌کنیم، حتی اگر هشتگی می‌سازیم یا جریانی اجتماعی پدید می‌آوریم، داریم یک قصه می‌سازیم. جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم، پر از قصه‌های گوناگون است. ما باید این قصه‌ها را بفهمیم و تصمیم بگیریم که کدام قصه‌ها نیاز به تغییر دارند. بعد، آگاهانه و با هدف و برنامه، قصه‌هایی را که کلمات و کارهایمان می‌گویند، برنامه‌ریزی کنیم تا بتوانیم تغییر مورد نظرمان را ایجاد کنیم.
در مرکز برنامه‌ریزی قصه‌بنیاد، این اندیشه را ترویج می‌کنند که با استفاده از نیروی قصه می‌توان جریان‌های اجتماعی را بهتر فهمید و در جامعه تغییر ایجاد کرد. آن‌ها می‌گویند قصه‌ها می‌توانند به ما کمک کنند به جای این‌که تحت تأثیر ترس و ناامیدی و شرایط موجود جامعه، فقط در موضع انفعال باشیم و برای بقا تلاش کنیم، می‌توانیم با قدرت عمل کنیم و نه تنها بقایمان را تضمین کنیم، بلکه جریان‌ساز باشیم و در جهت آرمان‌ها و امیدهایمان تغییر ایجاد کنیم. آن‌ها با همین هدف، شیوه‌های تحلیل، فهم و نیز ساخت و ایجاد قصه را آموزش می‌دهند.
تخیل ریشه‌نگر
تخیل ریشه‌نگر یک جور بازی است، اما صبر کنید! وقتی می‌گوییم بازی، منظور فعالیتی بیهوده و بی‌خاصیت نیست. در واقع، بازی تخیل ریشه‌نگر یک جور فعالیت است برای بازیابی یک نوع توانایی که در کودکی به طور طبیعی داریم و در بزرگ‌سالی آن را اندک‌اندک از دست می‌دهیم: قابلیت رها کردن تخیلمان از قید شرایط موجود و بردن آن به فضاهای مورد علاقه‌مان. این توانایی به ما کمک می‌کند در ارتباطی خلاق و بازی‌وار با دیگران، شادمانی را پیدا کنیم و قواعد بازی را هم خودمان بنویسیم، زیرا فضای آن فضای تخیل است که مرز و محدودیتی ندارد. این بازی جمعی است و مثل بازی‌های گروهی کودکی‌مان، در رابطه‌ی فعال و سازنده با دیگران شکل می‌گیرد.
ویژگی مهم تخیل ریشه‌نگر این است که آن را از همان‌جایی که در آن هستیم، شروع می‌کنیم. با زمینی که روی آن قرار می‌گیریم، پیوند دوباره‌ای برقرار می‌کنیم و فراوانی و بخشندگی این مکان را از نو درک می‌کنیم.
به این ترتیب، این نوع تخیل رابطه‌ی ما را با دیگران و با جهان، از نو می‌سازد و درک جدید و آزادانه‌تری از آن‌ها به ما می‌دهد. تخیل ریشه‌نگر یک جور سفر زمان است، سفری دایره‌وار یا مارپیچی که در آن، همواره آینده را از گذشته صدا می‌کنیم و از خرد گذشتگان و نیاکانمان، به آینده‌ی نو می‌رسیم.
برنامه‌های مرکز برنامه‌ریزی قصه‌بنیاد
با توضیحاتی که درباره‌ی اندیشه‌های اساسی بنیان‌گذاران این مرکز دادم، حالا می‌توانم فعالیت‌های این مرکز را برایتان توضیح بدهم. در مرکز برنامه‌ریزی قصه‌بنیاد، کارگاه‌ها و برنامه‌های مشاوره برای برنامه‌ریزی فعالیت‌ها و نهادها ارایه می‌شود و پایه‌ی فکری روش آن‌ها هم همین برنامه‌ریزی قصه‌بنیاد و تخیل ریشه‌نگر است.
کارگاه‌های برنامه‌ریزی قصه‌بنیاد یک ویژگی جالب دارد و آن تنظیم شدنش بر مبنای سرعت و ریتم سازگار با هدف و برنامه‌ی خاص شرکت‌کنندگان است. برای مثال، اگر شما شرکتی دارید و می‌خواهید کار متفاوتی در جامعه‌تان انجام بدهید و جریانی خاص ایجاد کنید، بسته به شرایط و امکانات شما و محدودیت‌ها و فرصت‌هایی که جامعه‌ی شما ارایه می‌کند، در کارگاه، برنامه‌ریزی قصه‌بنیادِ خاص خودتان را به شما ارایه می‌کنند که ممکن است با برنامه‌ریزی برنامه‌های بقیه‌ی شرکت‌کنندگان یکی نباشد.
می‌توانید در این نشانی، فهرست نسبتاً بزرگی از نهادهایی که از برنامه‌ریزی قصه‌بنیاد برای تنظیم فعالیت‌هایشان استفاده کرده‌اند، ببینید و لینک ورود به صفحه‌ی خاص هر نهاد نیز همان‌جا ارایه شده. نکته‌ی جالب این است که اغلب این نهادها فعالیت‌های متفاوت و دگراندیشانه‌ای نسبت به جریان‌های غالب اجتماعی دارند. پیشنهاد می‌کنم حتماً چرخی در این پیوندها بزنید.
هیئت مدیره
اعضای اصلی این مرکز عبارتند از: یی وون چونگ (Yee Won Chong)، جنیفر دیلن (Jennifer Dillon)، سارا دیلن (Sara Dillon)، دالاس گلدتوث (Dallas Goldtooth)، ترینا جکسون (Trina Jakson) و مایکل پرِمو (Michael Premo). هرکدام از آن‌ها اندیشه‌ها و فعالیت‌های جالبی دارند که این‌جا درباره‌شان توضیحات خوبی ارایه شده و تصویر آن‌ها را نیز می‌توانید ببینید. گردانندگان اصلی این مرکز در فعالیت‌های اجتماعی خودشان، نمونه‌ی عینی و آشکار همان چیزی را که ترویج می‌کنند، نشان می‌دهند. آن‌ها فعالان اجتماعی‌اند در زمینه‌هایی چون مبارزه با نژادپرستی و تلاش در جهت احقاق حقوق دگراندیشان و دگرباشان از هر نوعی، حفظ محیط زیست و مسایل بومیان و زنان، به‌خصوص زنان سیاه‌پوست.
گالری تصاویر مرکز برنامه‌ریزیِ قصه‌بنیاد
مطالب مشابه
قصه‌گویان اوتاوا (Ottawa Storytellers)
شبکه‌ی قصه‌گویی نیوجرسی (New Jersey Storytelling Network (NJSN))
دیدگاهتان را بنویسید