قصه‌گویی برای کودکان: عاطفه، تخیل، هنر و تفاوت
چرا قصه‌گویی برای کودکان مهم است؟ (بخش 2)
قصه‌گویی برای کودکان: عاطفه، تخیل، هنر و تفاوت
چرا قصه‌گویی برای کودکان مهم است؟ (بخش 2)
در قسمت قبل...
در قسمت قبل به اهمیت دوران کودکی و تفاوت ادراک زمان در دوران کودکی با بزرگ‌سالی اشاره کردیم و یادآور شدیم که قصه‌گویی دوران کودکی را پر از خاطره، شیرین و لذت‌بخش می‌کند. در ادامه، به اهمیت افزایش گستره‌ی لغات اشاره کردیم و نقش قصه‌گویی برای کودکان در زبان‌آموزی و وسیع شدن گستره‌ی لغات کودکان. توصیه کردیم که علاوه بر مادران، پدر و سایر اعضای خانواده و خویشان نزدیک نیز برای کودک قصه بگویند، زیرا تفاوت لحن و سبک قصه‌گویی باعث می‌شود کودک با تفاوت نگرش‌ها آشنا شود. و حالا ادامه‌ی بحث:
اهمیت زبان‌ها و گویش‌های غیرمعیار در قصه‌گویی
امیدوارم لهجه داشته باشید! گویش‌های محلی مثل یک زبان دیگرند. اگر دوزبانه هستید یا گویش محلی دارید، از آن غافل نشوید و حتی اگر شده، لهجه‌ی برخی از شخصیت‌های قصه‌تان را محلی انتخاب کنید تا کودک گویش یا زبان دوم را بیاموزد. گفتار لهجه‌دار را حتماً برای شخصیت یا قهرمان مثبت داستان بگذارید تا اثرگذار باشد و در ذهن کودک، لهجه از آنِ شخصیت منفی داستان نباشد. چرا این مسئله مهم است؟ چون گویش‌ها شاخه‌های درخت تنومند زبان فارسی‌اند که اگر قطع شوند، مادر یا تنه‌ی درخت (زبان فارسی معیار) خیلی جدی و اساسی آسیب می‌بیند. با افتخار، لهجه و گویش محلی‌تان را به کودک بیاموزید تا این میراث ارزش‌مند را که به دست شما رسیده است، با امانت‌داری به نسل بعد بسپارید.
اهمیت دیگر قصه‌گویی دوزبانه یا بهره‌گیری از گویش محلی، گسترده شدن دایره‌ی لغات کودک است که به او در فرآیند زبان‌آموزی، کمک بزرگی می‌کند.
وقت قصه برای کودک آواز بخوانید
برای جلب توجه کودکتان به قصه و رفع خستگی او هنگام قصه گفتن، از آواز کمک بگیرید. نگران نباشید! صدای همه‌ی آدم‌ها به نوعی خوب است و کودک بیش‌تر از همه، به صدای اطرافیانش مهر و انس دارد؛ پس از شعر و ترانه و آواز بهره بگیرید و قصه‌گویی‌تان را جذاب‌تر کنید. اگر کم کم کودکتان شعرها را آموخت یا متن آوازتان تکرارشونده و کوتاه بود و حفظ کردنش آسان، از کودکتان بخواهید هنگامِ خواندن با شما هم‌راهی کند. این کار علاوه بر این‌که اعتماد به نفس کودک را افزایش می‌دهد، در آموزش وزن و ریتم و موسیقی هم به او کمک می‌کند. می‌توانید از اشعار محلی هم بهره بگیرید و بخش‌هایی از قصه را با ترانه‌های محلی هم‌راه کنید.
تقویت هوش عاطفی کودک با قصه‌گویی
هنگام قصه‌گویی سعی کنید برای شخصیت‌ها و قهرمان‌های مختلف داستان صداسازی کنید و موقع بیان احساساتی مثل خشم، هیجان و ترس یا حالاتی مثل طنز یا کنایه، این‌ها را با تغییر لحن و شدت و ضعفِ صدای خودتان هم نشان بدهید. بیان احساسات مختلف و آموزش غیرمستقیم آن از طرقی مثل قصه‌گویی، به رشد و تقویت هوش احساسی و عاطفی کودک کمک می‌کند.
تجربه‌ی کاری و مادرانه‌ی من می‌گوید ورود یک شخصیت طنز به جذاب‌تر شدن قصه‌ها خیلی کمک می‌کند. تقلید صدای مضحک یا رفتارهای خنده‌دار، خواب آرام و اوقات شادی برای کودکتان رقم می‌زند. این ترفندها قصه‌گویی را به یک جور بازی جذاب تبدیل می‌کنند.
قصه‌گویی باعث پرورش قدرت تخیل کودک می‌شود
تأثیر قصه‌گویی برای کودکان علاوه بر زبان‌آموزی و آموختن کلمات جدید و زیباتر شدن دوران کودکی، کمک به پرورش فکر و تخیل آن‌ها هم هست.
چرا تخیل مهم است؟ چون خیال شما را وارد دنیایی می‌کند که خودتان آن را ساخته و خلق کرده‌اید. مخترعان همیشه ذهن خیال‌پردازی داشته‌اند و وسایلی ساخته‌اند که مابه‌اِزای بیرونی نداشته‌اند: هواپیما، زیردریایی، جاروبرقی، چرخ خیاطی، دوربین عکاسی، فضای مجازی و… . پس از خیال‌پردازی کودکانتان نترسید. قصه‌گویی برای کودکان علاوه بر این‌که کمک می‌کند کودک تفاوت واقعیت، خیال و قصه را بشناسد، به خیال او پر و بال می‌دهد؛ آن وقت ماشین و عروسک و فرش و دیوار و قابلمه در ذهن کودک جان‌دار می‌شوند و سخن می‌گویند. برای کودکتان قصه بگویید تا او را با دنیای خیال‌انگیز پری‌ها و دیوها و پادشاهان، قهرمانان، حیوانات سخن‌گو و امثال آن‌ها آشنا کنید. کودک شما به‌تدریج تفاوت بین واقعی و ساختگی بودن ماجراها و شخصیت‌ها را درک می‌کند و ذهنش فعال‌تر و خلاق‌تر خواهد شد.
در مقاله‌ی بعدی از این سلسله‌مقالات، باز هم از اهمیت قصه‌گویی برای کودکان خواهم گفت.
هم‌راه من باشید.
منابع
- مونته‌رو، بآتریس. (1395). رازهای قصه‌گویی. ترجمه‌ی فرزانه فخریان. انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، چاپ دوم.
- برک، لورا. (1392). روان شناسی رشد. ترجمه‌ی یحیی سیدمحمدی. نشر ارسباران. چاپ بیست و چهارم.
- یزدانی، کیقباد. (1390). قصه‌بازی و نقش و کاربرد آموزشی-تربیتی آن. انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان. چاپ دوم.
- چمبرز، دیویی. (1392). قصه‌گویی و نمایش خلاق. ترجمه‌ی ثریا قزل ایاغ. مرکز نشر دانشگاهی. چاپ دهم.
دیدگاهتان را بنویسید