وقت خوب قصه
چرا قصه‌گویی برای کودکان مهم است؟ (بخش 5)
وقت خوب قصه
چرا قصه‌گویی برای کودکان مهم است؟ (بخش 5)
یادتان باشد از هر فرصت مناسبی برای قصه‌گویی و ارتباط کلامی با فرزندتان بهره بگیرید: زمان خواب، در قطار و اتوبوس، مترو یا تاکسی، وقت قدم زدن، در پارک یا زمان انتظار برای رسیدن پیتزا یا آب‌میوه و بستنی، زمان حمام یا زمان گردگیری و یا خریدن تی‌شرت و شلوار برای کودک. حتی وقتی در اتاق انتظار پزشک هستید، می‌توانید تصویر تابلوهای روی دیوار مطب را به کودکتان نشان بدهید و با هم درباره‌شان گفت‌وگو کنید
خروس بی‌محل نباشید
در قسمت قبل گفتم که قصه‌گویی پیوند عاطفی بین فرزند و والد را محکم می‌کند، به استحکام روابط شما منتهی می‌شود و لحظات مفرح و شادی برایتان می‌سازد، اما عزیز جان، خروس بی‌محل نباشید! کودک باید در لحظات آرامش و ثبات، قصه بشنود. کودک بیمار، گرسنه و خسته از بازارگردی یا وقتی هم‌سالانش با هیجان دنبال هم می‌دوند، نمی‌تواند کنار یا در آغوش شما بنشیند و به قصه‌گویی شما گوش کند!
این‌که بهترین زمان قصه‌گویی برای فرزندتان کِی است را شما با شناختی که از فرزندتان دارید، بهتر می‌دانید. اغلب اوقات وقت خواب و در رخت‌خواب، فرصت مناسبی برای قصه‌گویی است، اما در محل‌ها و موقعیت‌های دیگر هم می‌توانید از این هنر بهره بگیرید.
بعضی بچه‌ها با اشتیاق، به قصه‌ی تولید ماشین‌های برند گوش می‌کنند. اگر در خیابان هستید و ناگهان ماشین درجه‌یکی می‌بینید، وقت مناسبی است که ماجرای تولید آن را تعریف کنید. برای پیدا کردن قصه‌ی برندها یا اختراعات و کشفیات خاص پیدا کنید تا غیرمستقیم، کودک را به خلاقیت، شجاعت و کارآفرینی هم تشویق کرده باشید. (در صفحه‌ی اینستاگرام توکا می‌توانید کلی قصه درباره‌ی آدم‌ها، شغل‌ها، برندها، مکان‌ها و… بخوانید و بشنوید.
همان‌طور که گفتم، زمان مناسب قصه‌گویی برای فرزند شما بسته به نیاز او و هوش‌مندی شما متفاوت است. همین‌طور است زمان مناسب برای ادامه دادن یا پایان دادن به قصه. حتی اگر قصه را تا نیمه گفته باشید، بسته به حوصله و شرایط کودک ممکن است لازم باشد قصه را رها کنید یا ادامه بدهید. بنابراین تعصب نداشته باشید و اگر می‌بینید قصه‌ی شما اثربخشی لازم را ندارد، بلافاصله آن را قطع کنید.
قصه‌ی کالاها و اشیا را تعریف کنید
شما می‌توانید حتی وقت بازارگردی، با الهام گرفتن از بسته بندی کالاها و خوراکی‌ها قصه‌پردازی کنید. چرا توکا، میمون، اسب شاخ‌دار، خرگوش یا خرس، نماینده‌ی این برند شده است؟ از کودک بخواهید قصه‌ی این بسته‌بندی را بسازد و بگوید. از او بپرسید که اگر خودش محصولی تولید می‌کرد، چه تصویر یا نمادی برایش انتخاب می‌کرد و چرا. فکر می‌کند خریدار هم از فکر اوخوشش می‌آید؟
وقت قصه برای کودک آواز بخوانید
برای جلب توجه کودکتان به قصه و رفع خستگی او هنگام قصه گفتن، از آواز کمک بگیرید. نگران نباشید! صدای همه‌ی آدم‌ها به نوعی خوب است و کودک بیش‌تر از همه، به صدای اطرافیانش مهر و انس دارد؛ پس از شعر و ترانه و آواز بهره بگیرید و قصه‌گویی‌تان را جذاب‌تر کنید. اگر کم کم کودکتان شعرها را آموخت یا متن آوازتان تکرارشونده و کوتاه بود و حفظ کردنش آسان، از کودکتان بخواهید هنگامِ خواندن با شما هم‌راهی کند. این کار علاوه بر این‌که اعتماد به نفس کودک را افزایش می‌دهد، در آموزش وزن و ریتم و موسیقی هم به او کمک می‌کند. می‌توانید از اشعار محلی هم بهره بگیرید و بخش‌هایی از قصه را با ترانه‌های محلی هم‌راه کنید.
قصه‌های صوتی
می‌توانید از قصه‌های صوتی، هم در ماشین، هم در خانه استفاده کنید. مؤسسه‌ی توکا مجموعه‌ای از قصه‌های صوتی را اینجا در اختیار مخاطبان وب سایت خود قرار داده است. می‌توانید از آن‌ها و سایر قصه‌های صوتی که در فضاهای گوناگون ارایه می‌شوند، استفاده کنید.
قصه را خیلی بلند یا خیلی کوتاه انتخاب نکنید
طول داستان مهم است. چرا؟ چون کودک با داستان خیلی کوتاه نمی‌تواند ارتباط برقرار کند. شخصیت‌های داستان، پیام داستان و موضوع آن را درک و دریافت نمی‌کند. داستان بلند هم خسته‌کننده و کسل‌کننده است و دراز بودنش باعث می‌شود روند داستان و حوادث از دست کودک خارج شود. حجم مناسب داستان کودک را بین 700 تا 1500 کلمه برآورد کرده‌اندکه تقریباً بین هشت دقیقه تا یک ربع می‌شود.
اگر از روی کتاب برای کودک قصه می‌خوانید، کنار هم باشید تا کودک بر تصاویر کتاب مسلط باشد. اگر کتاب داستان، تصویری است، یعنی تعداد کلماتش کم و بار اصلی داستان بر عهده‌ی تصویر است، با تامل و صبر، روی هر تصویر مکث کنید تا کودک روند داستان را از طریق آن دنبال کند. می‌توانید او را هم‌راهی کنید و بخش‌هایی از داستان تصویری را به او نشان بدهید و با او درباره‌اش گفت‌وگو کنید.
یادتان باشد از هر فرصت مناسبی برای قصه‌گویی و ارتباط کلامی با فرزندتان بهره بگیرید: زمان خواب، در قطار و اتوبوس، مترو یا تاکسی، وقت قدم زدن، در پارک یا زمان انتظار برای رسیدن پیتزا یا آب‌میوه و بستنی، زمان حمام یا زمان گردگیری و یا خریدن تی‌شرت و شلوار برای کودک. حتی وقتی در اتاق انتظار پزشک هستید، می‌توانید تصویر تابلوهای روی دیوار مطب را به کودکتان نشان بدهید و با هم درباره‌شان گفت‌وگو کنید. باز هم تأکید می‌کنم؛ رمز موفقیت این قصه‌ها و گفت‌وگوها هوش‌مندی شما، درک حال و هوای کودکتان در آن زمان و عمل کردن به تناسب آن است. بهترین زمان را شکار کنید و با قصه‌ها لحظات شیرینی برای کودکان خلق کنید.
منابع
- مونته‌رو، بآتریس. (1395). رازهای قصه‌گویی. ترجمه‌ی فرزانه فخریان. انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، چاپ دوم.
- برک، لورا. (1392). روان شناسی رشد. ترجمه‌ی یحیی سیدمحمدی. نشر ارسباران. چاپ بیست و چهارم.
- یزدانی، کیقباد. (1390). قصه‌بازی و نقش و کاربرد آموزشی-تربیتی آن. انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان. چاپ دوم.
- چمبرز، دیویی. (1392). قصه‌گویی و نمایش خلاق. ترجمه‌ی ثریا قزل ایاغ. مرکز نشر دانشگاهی. چاپ دهم.
دیدگاهتان را بنویسید